Περιγραφή

ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΟΧΙΚΟΣ ΕΜΦΥΛΙΟΣ 1941-1944

Κ’ έρχεται τώρα κάποιος απ’ το πουθενά, μη “ειδικός” για τους τόσο “ειδικούς”, και κάνει μια τελείως διαφορετική προσπάθεια. Έχει καταβροχθίσει -αυτό είν’ ολοφάνερο- δεκάδες και ακόμα παραπάνω τόμους αχώνευτης ύλης, που μόνο “αθώα” δεν μπορεί να χαρακτηρίζεται, έχει αντέξει στο διάβασμα της συστηματικής διαστρέβλωσης, της ηρωοποίησης δολοφόνων και συμπλεγματικών τυραννίσκων, εν ονόματι του “Αγώνα” ή του “αντι-αγώνα”, κάθε λογής μακελλάρηδων, μαζί και γνήσιων παλληκαριών, που σπάνια βρήκαν πλάτες “προβολής”, και καλείται να τα βάλη σε μια σειρά, να τ’ αξιολογήση με λίγα λόγια, να χωρίση την ήρα από το στάρι, δίκαια κι αμερόληπτα. Και ποιο το αποτέλεσμα; Φαίνεται πώς τάχει καταφέρει σε πολύ σοβαρό βαθμό”.
Η Αντίσταση ήταν κάτι περισσότερο από τον αγώνα για απελευθέρωση. Το πρόβλημα είναι να προσδιορίσει κανείς αυτό το περισσότερο. Ήταν ένα καθοριστικό, γενικό χαρακτηριστικό; Ήταν ένα επιμέρους στοιχείο, ανάμεσα στα άλλα; Προέκυπτε πράγματι θέμα κοινωνικής επανάστασης, ως λύση των αντιθέσεων που υπήρχαν;
Αυτή η τάση ήταν υπαρκτή και έντονη σε ορισμένες περιοχές, αλλά δεν ήταν κυρίαρχη μέσα στο ΕΑΜ. Η διεύρυνση του ΕΑΜ, όπως υλοποιήθηκε τους πρώτους μήνες του ’44, είχε ως θεμέλιο τη συνεργασία με τους Βρετανούς. Πιο σωστά, την αποδοχή της επικυριαρχίας των Βρετανών στην Ελλάδα. Χωρίς αυτή τη στρατηγική δέσμευση, το ΕΑΜ δεν θα είχε περιθώριο περαιτέρω ανάπτυξης και θα υπήρχε αντίστροφη πορεία αποδυνάμωσης. Το γεγονός ότι πολλά στελέχη του ΚΚΕ εξακολούθησαν να οραματίζονται μια επανάσταση τύπου 1917 και να συμπεριφέρονται αναλόγως, στηριζόμενα στα αντιφατικά μηνύματα που εξέπεμπε η κομματική ηγεσία, απλώς περιέπλεξε τα πράγματα. Εξακολουθεί να το κάνει και σήμερα, στις απόπειρες κατανόησης εκείνης της περιόδου.