Νομίζω ότι ο Tolkien ήταν ένας σπουδαίος ψαλμωδός της εποχής μας, όπως ήταν ο Όμηρος ή ο Βιργίλιος στην Αρχαιότητα. Το έργο του δεν μπορεί να οριστεί μόνο ως επικό, αλλά και κυρίως ως ένα κοσμογονικό όραμα που περιλαμβάνει όλες τις πτυχές της ζωής, από τις πιο λεπτές έως τις πιο απλές και πιθανές. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει τίποτα άσκοπο ή αυθαίρετο στο έργο του. Η πιο μικρή χειρονομία, το πιο ασήμαντο αντικείμενο συνδέονται αρμονικά και λογικά με το σύνολο και όλα περιστρέφονται γύρω από ένα Κέντρο, το Causa causarum, το Ένα και μοναδικό Καλό στο οποίο αρχίζει η ζωή και στο οποίο επιστρέφει.
Κάπου στην Αίγυπτο και σε μια πυραμίδα, βρέθηκαν κάποιες επιγραφές. Σε μια από αυτές έγραφε: «Αυτό είναι αλήθεια, χωρίς ψέμα, και αληθινό. Αυτό που είναι πάνω είναι σαν αυτό που είναι κάτω, για να κάνει τα θαύματα του Μοναδικού. Και όπως όλα τα πράγματα με τη σκέψη του ενός προέρχονται από ένα, έτσι όλα τα πράγματα γεννιούνται από αυτό, με την υιοθεσία». Σε αυτούς τους στίχους εκφράζεται με θαυμασμό η αρχή της καθολικής αναλογίας, η ραχοκοκαλιά της συμβολικής γλώσσας που χρησιμοποιούσε ο Τolkien. Ως πομπός διαχρονικών αξιών και γνώστης των κρυφών σημασιών της λέξης, θα πρέπει λοιπόν να θεωρείται άνθρωπος της Παράδοσης. Αυτός ο τελευταίος όρος προκαλεί συχνά παρεξηγήσεις και μπερδέματα, αλλά τον χρησιμοποιώ εδώ με την αρχική του έννοια της «παράδοσης» μιας γνώσης που δεν είναι καρπός του ανθρώπινου μυαλού, μιας ιερής γνώσης που συνδέεται με τον “axis mundi” που διεισδύει κάθετα την γη.
Το έργο του Tolkien – όντας, όπως μόλις είπαμε, “παραδοσιακό” – προσαρμόζεται τέλεια στα διαφορετικά επίπεδα κατανόησης των αναγνωστών. Προσφέρει και τις τέσσερις ερμηνείες που υποδεικνύει ο Δάντης, κυριολεκτική, αλληγορική, ηθική και αναγωγική και θεωρείται από πολλούς απλώς καρπός λογοτεχνικής ικανότητας, από άλλους ως μύθος, από άλλους ως σύνολο περισσότερων ή λιγότερο ηθικών προτάσεων και από λίγους τέλος μια συμφωνία που υποδηλώνει μια κορυφή εξαιρετικής ομορφιάς. Η σημερινή παρακμή του πνεύματος, είναι έντεχνα σχεδιασμένη από τους νέους αφέντες του κόσμου αυτού, που μας έχουν επιβάλει με πολύ εύκολο τρόπο τους νέους κανόνες της σήψης και της διάλυσης. Πλέον υπάρχει μια εχθρότητα σε κάθε φυσιολογικό και το άτομο βλέπει μόνο το δικό του Εγώ, αδιαφορώντας για τους γύρω του. Ο Julius Evola είχε πει ότι η στάση της αυτοϊκανοποίησης είναι το πρωταρχικό και σίγουρο σημάδι του ποιος είναι πληβείος στο πνεύμα. Από αυτή την άποψη φαίνεται ότι σήμερα οι πληβείοι είναι αυτοί που κυριαρχούν στην πολιτική, καλλιτεχνική και συχνά θρησκευτική ζωή και ότι η «φυλή» των ευγενών στο πνεύμα έχει αραιώσει πολύ. Πολεμήθηκε με λύσσα η ομορφιά, η αρμονία η σκέψη και η παράδοση.
Η δύναμη που μας επεσήμανε ο Τόλκιν μέσω των ηρώων του, κυρίως του Φρόντο, του Δαχτυλιδιοφόρου, δεν είναι επομένως καθαρά σωματική ή διανοητική, δεν υπακούει στους νόμους της μάζας και της ποσότητας, αλλά είναι η δύναμη που βρίσκεται στην επίγνωση του. Είναι η άφθαρτη δύναμη της Αγάπης και η οποία στο τέλος αποδεικνύεται επιτυχημένη ακριβώς επειδή είναι ξένη προς τα αναγωγικά λογικά σχήματα του Κακού, κατανοητή ως συνειδητή διαταραχή της Αρμονίας. Σε αυτό το σημείο, μερικές σκέψεις του Ernst Jünger, από το δοκίμιο του “Πέρα από την γραμμή”, μου φαίνονται ιδιαίτερα κατάλληλες:
«Η δεύτερη θεμελιώδης δύναμη είναι ο έρωτας. Όταν δύο άνθρωποι αγαπιούνται, αφαιρούν γη από τον Λεβιάθαν, δημιουργούν χώρους που δεν τους ελέγχει. Ο Έρωτας θα θριαμβεύει πάντα, ως ο αληθινός αγγελιοφόρος των θεών, πάνω από όλα τα τιτάνια δημιουργήματα. Δεν θα κάνει κάποιος ποτέ λάθος αν είναι στο πλευρό του έρωτα. Ο Έρως ζει επίσης σε φιλία, η οποία αντιμετωπίζει ακραίες δοκιμασίες μπροστά στην τυραννία. Εδώ, όπως ο χρυσός στο χυτήριο, καθαρίζεται και δοκιμάζεται».
Ο ΤΟΛΚΙΝ, Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ
Όλοι γνωρίζουν για την τεράστια μυθολογική κληρονομιά του Tolkien, τον «Άρχοντα των Δαχτυλιδιών». Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό όμως, είναι ότι το υλικό που χρησιμοποιείται για την διαμόρφωση αυτού του έπους προέρχεται με την σειρά του από την τεράστια κληρονομιά των ευρωπαϊκών μυθολογιών.
Ο Tolkien, ένας διάσημος φιλόλογος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ερμηνεύει ξανά, μέσα στις ρομαντικές νωπογραφίες του, την Ιλιάδα και το Beowulf, τα Edda και την Kalevala – καθιστώντας το έργο του μια μεγάλη ευρωπαϊκή συμφωνία. Είναι αυτό το πλούσιο μυθολογικό υπόβαθρο που φέρνει στο φως ο Armand Berger, εκτός από την αστραφτερή προσωπικότητα του συγγραφέα του «The Hobbit». Μια πρωτότυπη και καινοτόμος συμβολή, που μας επιτρέπει τελικά να πλαισιώσουμε το σύμπαν του Tolkien στους απέραντους ορίζοντες του αιώνιου πολιτισμού μας.
Σίγουρα ο Jünger και ο Tolkien δεν γνώριζαν ο ένας τον άλλον, αλλά και οι δύο είχαν διαισθανθεί αυτή την Αλήθεια που είναι προσβάσιμη σε οποιονδήποτε, έχοντας απελευθερωθεί από τη σκοτεινιά του Sauron, του Λεβιάθαν, του Άρχοντα της Σκιάς που κυριαρχεί μέσω του φόβου. Ας τολμήσουμε να σκεφτόμαστε με την καρδιά. Συμπερασματικά, ελπίζω ότι οι διάφορες σκέψεις που προκύπτουν από το έργο του Tolkien, μπορεί να χρησιμεύσουν για να προτείνουν βαθύτερες ερμηνείες από αυτές που συνήθως υποδεικνύονται από την λεγόμενη επίσημη νέα κουλτούρα, η οποία ενώ καυχιέται με υψηλούς και ηχηρούς τίτλους και μια τεράστια πολυμάθεια, αποδεικνύεται τώρα σχεδόν εντελώς ανίκανη να καθοδηγήσει τους ανθρώπους προς τις αμετάβλητες αξίες του Πνεύματος. Αποτέλεσμα βέβαια αυτού είναι ότι σβήνεται η κλασική κουλτούρα με την μέθοδο του Cancel Culture, όπου κάθε τι ιστορικό, παραδοσιακό, βιάζεται και εξαφανίζεται!
Και στην πραγματικότητα, στο πλαίσιο του σύγχρονου “νεοπνευματισμού” δεν λείπουν οι «θαυμαστές» του Τόλκιν, αλλά είναι ξεκάθαρο ότι μεταξύ του ειρηνιστικού νεοπνευματισμού, μιας αναρχικής-δημοκρατικής και φιλελεύθερης σφραγίδας και της σκέψης ενός ανθρώπου της παράδοσης, ως το δικό μας, δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική σύνδεση. Είναι επομένως απαραίτητο να διασφαλιστεί ότι οι πνευματικές αξίες που μεταδίδονται από τον δάσκαλο της Οξφόρδης δεν θα διαβάλλονται από τις νέες ακαδημαϊκές παρεμβάσεις, που καθοδηγούμενες από την σκοτεινή καθοδήγηση του Σάρουμαν, μας οδηγούν πρώτα στον πνευματικό θάνατο και έπειτα σε έναν επίπονο σωματικό. Και αυτή την φορά δεν υπάρχουν ούτε ο Δεντρογένης και τα Έντς ούτε τα Ξωτικά να μας βοηθήσουν…
Κωνσταντίνος Μποβιάτσος