Οι περισσότεροι γνωρίζουν πως λίγο μετά το τέλος του Α’ ΠΠ, εκτός από τη περιοχή της Σμύρνης είχε αποδοθεί στην Ελλάδα και η Ανατολική Θράκη μέχρι λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Κωνσταντινούπολη. Λιγότεροι ίσως όμως γνωρίζουν πως δυνάμεις της Αντάτ με στρατιώτες από τη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ελλάδα, κατείχαν τα Στενά των Δαρδανελλίων και την Κωνσταντινούπολη! Επικεφαλής του ελληνικού στρατιωτικού τμήματος κατοχής της ιστορικής πρωτεύουσας του ελληνισμού, δυνάμεως περίπου 800 ανδρών, ήταν ο συνταγματάρχης Ευθύμιος Κανελόπουλος. Πολλοί αναγνώστες των γεγονότων της Μικρασιατικής Εκστρατείας βλέποντας τον χάρτη ίσως έχουν αναρωτηθεί γιατί η Ελλάδα δεν απελευθέρωσε την Κωσνταντινούπολη όταν ήταν ουσιαστικά περικυκλωμένη από ελληνικά στρατεύματα. Και όμως υπήρξε τέτοιο σχέδιο που κυριολεκτικά στο παρά πέντε δεν υλοποιήθηκε!
Τον Ιούλιο του 1922, η Μικρασιατική Εκστρατεία συνεχιζόταν με την οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα να επιδεινώνεται ραγδαία και να υπάρχει δυσκολία πλέον στην αγορά ακόμα και πυρομαχικών. Αντίθετα η τουρκική πλευρά ενισχυόταν συνεχώς από τη Σοβιετική Ένωση.
Στις 10 Ιουλίου, σε κυβερνητική σύσκεψη επί του θωρηκτού Αβέρωφ, 1 μήνα δηλαδή πριν τη κατάρευση του μετώπου, η Κυβερνηση Πρωτοπαπαδάκη αποφασίζει ότι κάτι πρέπει να πράξει για να αναγκάσει τον Κεμάλ να διαπραγματευθεί, καθότι ο χρόνος έτρεχε εις βάρος μας. Αποφασίζεται λοιπόν η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τη μεραρχία Ανδριανουπόλεως, ενισχυμένη με μεταφορά μονάδων ιππικού από τη Νίκαια, από την ασιατική μεριά του Βοσπόρου. Συνολικά μια δύναμη 16000 ανδρών με 40 πυροβόλα είχε πάρει εντολή να προετοιμαστεί για τη 4η πρωινή της 16ης Ιουλίου να απελευθερώσει τη Κωνσταντινούπολη!
Ο Ύπατος Αρμοστής της Ελλάδος στη Κωνσταντινούπολη, θα γράψει αργότερα ότι «ετοιμαζόμασταν να κρούσουμε τη πύλη του Ρωμανού»!
Τουρκικά στρατεύματα στη Κωνσταντινούπολη και τη Θράκη ουσιαστικά δεν υπήρχαν, ενώ ο Κεμάλ δε διέθετε ούτε και ναυτικό που θα μπορούσε να απειλήσει να τα μεταφέρει. Ο στρατηγός Χατζηανέστης είχε επιθεωρήσει το στράτευμα που θα έφευγε και όλα ήταν έτοιμα. Έως ότου τη 3η πρωινή της 16ης Ιουλίου 1922, μία ώρα πριν την έναρξη της επιχείρησης, εδόθη άκυρο…
Τι είχε συμβεί και η ελληνική κυβέρνηση δίστασε; Από τη 10η Ιουλίου η ελληνική κυβέρνηση είχε αποστείλει δύο διαβήματα στη Γαλλία και τη Μεγάλη Βρετανία αποζητώντας την έγκρισή τους. Και οι δύο συμμαχικές χώρες αρνήθηκαν παρότι θεωρητικά υποστήριζαν τον ελληνικό/συμμαχικό αγώνα κατά του Κεμάλ.
Ωστόσο, μόλις μία εβδομάδα αργότερα, στις 22 Ιουλίου, σε ομιλία του στη Βουλή των Κοινοτήτων, ο Βρετανός πρωθυπουργός θα δηλώσει δημόσια ότι η ενέργεια αυτή της Ελλάδος θα άλλαζε την ιστορία και ότι ουσιαστικά η Βρετανία θα αποδεχόταν το τετελεσμένο γεγονός. Επίσης και ο Κεμάλ είχε πληροφορηθεί τη σχεδιαζόμενη ενέργεια των Ελλήνων και με σήμα προς την ελληνική κυβέρνηση μέσω του Βρετανικού υπουργείου εξωτερικών δήλωνε ότι θα διαπραγματευόταν!
Με τα «αν» βέβαια δε γράφεται η ιστορία. Σίγουρα όμως η μοίρα του Μικρασιατικού Ελληνισμού θα ήταν διαφορετική. Σίγουρα το ηθικό του ελληνικού στρατού και του ελληνικού λαού θα εκτοξευόταν στα ύψη για τη συνέχιση του αγώνα, αν ανακοινωνόταν η απελευθέρωση του προαιώνιου πόθου, της Κωνσταντινούπολης! Μπορεί να μη κρατάγαμε τη Πόλη στις διαπραγματεύσεις ή μπορεί να την ανταλλάσαμε με τη Σμύρνη ή το αντίθετο. Μπορεί να κρατάγαμε την Ίμβρο, τη Τένεδο και την Ανατολική Θράκη διατηρώντας τη δαμόκλειο σπάθη του ελληνικού στρατού γύρω από τη Πόλη και τα Στενά. Οι πιθανότητες είναι πολλές και θα μείνουμε με την απορία, το παράπονο και την απογοήτευση.
Υποχρέωση μας είναι όμως να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε ως έθνος και ως κράτος προς αποδυνάμωση, διάσπαση και σμίκρυνση της Τουρκίας. Αντιστοίχως να δουλεύουμε προς ισχυροποίησή δική μας, ώστε την επόμενη φορά που θα δοθεί σε μας ή τους απογόνους μας η ιστορική ευκαιρία, να μπορέσουμε να κρούσουμε τη Πύλη του Αγίου Ρωμανού…
πηγή: Εφημερίδα Ελεύθερος Κόσμος, 12 Ιουλίου 2019