«Πρωτοφανείς τρομοκρατικές επιθέσεις εναντίον των Ελλήνων εις Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη». « Ο αποχαλινωθείς τουρκικός όχλος ελεηλάτησε καταστήματα και επυρπόλησεν εκκλησίας».
Με αυτούς τους τίτλους ο έντυπος Τύπος της εποχής ενημέρωνε τον Ελληνικό λαό για όσα συνέβησαν στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη το Σεπτέμβριο του 1955. Λεηλασίες ελληνικών οικιών και καταστημάτων, βιασμοί, επιθέσεις και διαρπαγές οικιών των Ελλήνων αξιωματικών του ΝΑΤΟ στη Σμύρνη, βεβηλώσεις εκκλησιών από τον αχαλίνωτο τουρκικό όχλο. Τη νύχτα της 6ης Σεπτεμβρίου 1955 διοργανώθηκαν στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη συλλαλητήρια υπέρ των τουρκικών αξιώσεων στο κυπριακό.
Από τη δεκαετία του 40 στην Τουρκία είχαν ξεκινήσει τουρκο-μογγολικές κραυγές που ζητούσαν την επάνοδο τους στην Κύπρο. Οι φωνές αυτές εντάθηκαν τη δεκαετία του 50. Την περίοδο αυτή το Ελληνικό κράτος θεωρούσε την Τουρκία «φίλη και σύμμαχο», στον αγώνα υπέρ της δημοκρατίας και της ελευθερίας. Η σπίθα που ουσιαστικά άναψε τη φωτιά ήταν η έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ υπό την ηγεσία του Στρατηγού Γεωργίου Γρίβα-Διγενή. Από την άλλη πλευρά η Βρετανία πιστή στο δόγμα «διαίρει και βασίλευε», όχι μόνο δεν είδε το ενδιαφέρον της Τουρκίας για την Κύπρο ως άσχημη εξέλιξη, αλλά άρχισε και να το υποστηρίζει.
Η νύκτα της 6ης Σεπτεμβρίου 1955
Τη νύκτα της 6ης Σεπτεμβρίου 1955 όπως προαναφέραμε διοργανώθηκαν συλλαλητήρια στην Κωνσταντινούπολη και την Σμύρνη και ταυτόχρονα εξερράγησαν δύο βόμβες στον κήπο της οικίας όπου λέγεται ότι γεννήθηκε ο Κεμάλ. Ήταν το έναυσμα για όσα επακολούθησαν. Η ένταση απλώθηκε σαν πυρκαγιά. Στις 20.00 οχλοκρατικές συμμορίες Τούρκων κρατώντας ρόπαλα και σημαίες βαδίζουν προς τις κεντρικές συνοικίες Μπεγιογλού, Γαλατά, Εμινονού, φωνάζοντας συνθήματα όπως, «Η Κύπρος είναι τουρκική».
Ξεκινούν τις επιθέσεις πετώντας πέτρες εναντίον των Ελληνικών καταστημάτων. Στις 22.00 ο τουρκο-μογγολικός όχλος είχε κατακλείσει τη λεωφόρο Ιστικλάλ. Το πλήθος ξεκινά ανεξέλεγκτους βανδαλισμούς. Συγχρόνως έχουν ξεκινήσει πυρπολήσεις εκκλησιών ώστε να ολοκληρωθεί το εκπολιτιστικό τους έργο. Οι δυνάμεις της Αστυνομία αδιαφορούν πλήρως. Όπως αποδείχθηκε λίγο αργότερα τόσο οι ταραχές και οι βανδαλισμοί όσο και οι βόμβες στο σπίτι του Κεμάλ ήταν έργο των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών.
Ελεύθερος Κόσμος της 14ης Σεπτεμβρίου 2003
Στο σημείο αυτό μεταφέρουμε από τις ιστορικές σελίδες της εφημερίδας «Ελεύθερος Κόσμος» της Κυριακής 14 Σεπτεμβρίου 2003: «Κατά την διάρκεια των ταραχών 16 Έλληνες έχασαν την ζωή τους ενώ 200 Ελληνίδες έπεσαν θύματα βιασμού. Καταστράφηκαν 73 ναοί, 2 μονές, 26 σχολεία, 5 μορφωτικοί – αθλητικοί σύλλογοι, 1.004 οικίες, 4.348 καταστήματα, 27 φαρμακεία, 21 εργοστάσια και βιοτεχνίες, 110 ξενοδοχεία και εστιατόρια. Στη Σμύρνη ο όχλος βίασε τις γυναίκες των Ελλήνων αξιωματικών που υπηρετούσαν στο στρατηγείο του ΝΑΤΟ, χωρίς οι αξιωματικοί να αντιδράσουν. (Το εν λόγω περιστατικό, εκτός της μογγολικής κτηνωδίας δείχνει και κάτι άλλο: Ότι ο ελληνικός στρατός είχε ήδη αρχίσει από τότε δυστυχώς να γίνεται επαγγελματική διέξοδος). Σχόλιο της εφημερίδος».
Η επομένη ημέρα των καταστροφών
Την επομένη το πρωί οι συνοικίες του κέντρου της Κωνσταντινουπόλεως παρουσίαζαν θέαμα γενικής ερημώσεως. Τα περισσότερα καταστήματα των οποίων τα σιδερά ρολά είχαν παραβιασθεί, οι προθήκες τους είχαν θρυμματισθεί και λεηλατηθεί από τον ανεξέλεγκτο τουρκικό όχλο. Οι δρόμοι είχαν καλυφθεί από σωρεία διαφόρων αντικειμένων. Ο αριστοκρατικός δρόμος Ιστικλάλ είχε καλυφθεί από τόπια υφασμάτων, φορέματα, κατεστραμμένα έπιπλα, σπασμένους υαλοπίνακες σε τέτοιο μέγεθος, που ήταν σχεδόν αδύνατο να τον διαβεί κάποιος. Μέχρι και αυτοκίνητα που είχαν ανατραπεί υπήρχαν ενώ ορισμένοι προσπαθούσαν μέσα από ερείπια να ανακαλύψουν κάτι από τις χαμένες και λεηλατημένες περιουσίες τους.
Πολλοί ιδιοκτήτες καταστημάτων και μάλιστα ηλικιωμένοι αλλά και αυτών που οι οικίες τους είχαν λεηλατηθεί καθισμένοι πάνω στα ερείπια έκλαιγαν απαρηγόρητοι. Χιλιάδες άτομα παρέμειναν άνεργα συνέπεια των καταστροφών. Η τουρκική αστυνομία ανακοίνωσε ότι συνέλαβε 2.057 άτομα όπου υπήρχαν υπόνοιες ότι μεταξύ αυτών ήταν και πολλοί οι οποίοι είχαν λάβει μέρος στις λεηλασίες, τους εμπρησμούς και στις κακοποιήσεις Ελλήνων. Και ενώ τους έκλεισαν στους στρατώνες διότι οι φυλακές ήταν υπερπλήρεις, δεν τους απαγγέλθηκε καμία κατηγορία.
Η Ελλάδα απέναντι στα γεγονότα
Στην Ελλάδα την περίοδο εκείνη ουσιαστικά επικρατούσε ακυβερνησία, αφού ο πρωθυπουργός της χώρας Αλέξανδρος Παπάγος ήταν ασθενής. Ο πρωθυπουργός που ανακίνησε ουσιαστικά το κυπριακό απεβίωσε κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Ο αντιπρόεδρος της κυβερνήσεως και υπουργός Εξωτερικών Στέφανος Στεφανόπουλος για τα γεγονότα στην Κωνσταντινούπολη είχε δηλώσει: « Είναι θλιβερά τα γεγονότα της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης τα οποία έλαβον χώραν εις βάρος της ελληνικής μειονότητος. Η ψυχραιμία με την οποίαν η ελληνική κοινή γνώμη αντιμετωπίζει τα έκτροπα αυτά αποδεικνύει ότι η ελληνοτουρκική φιλία είχε βαθείας τας ρίζας εις την ελληνικήν ψυχήν. Η διεθνής κοινή γνώμη δύναται να βεβαιώσω ότι έκαμε την σύγκρισιν και εξήγαγε τα σχετικά συμπεράσματα».
Όπως τότε έτσι και σήμερα, προς Θεού, να μη διαταραχθούν οι σχέσεις φιλίας με τη γείτονα και από την άλλη πλευρά, οι τούρκοι συνεχώς προκαλούν, παραβιάζουν καθημερινά τα εναέρια και θαλάσσια σύνορά μας αλλά εμείς τα δίνουμε όλα για τις σχέσεις καλής γειτονίας. Όμως οι τούρκοι δεν έχουν «μπέσα» είναι απολίτιστοι Ασιάτες και τέτοιοι θα παραμείνουν.
Νίκος Παπαγεωργίου