Περιγραφή
Το βιβλίο αυτό αναδεικνύει ένα ζήτημα καθαρά γεωπολιτικό, παρά την φαινομενικά θρησκευτική του διάσταση: τον πόλεμο που η Μόσχα έχει κηρύξει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Η φράση «Μόσχα, η Τρίτη Ρώμη» είναι μέρος των σχολικών μας ακουσμάτων. Λίγοι γνωρίζουν ωστόσο πως ο αυτοπροσδιορισμός της Μόσχας ως «Τρίτης Ρώμης» τροφοδοτείται συστηματικά από μία εθνική γραμμή δημιουργίας θρησκευτικών «αποικιών», με προφανή πολιτικά οφέλη.
Η από αιώνων ρωσική στρατηγική διείσδυσης και κυριαρχίας στον ορθόδοξο κόσμο γνώρισε νέα έξαρση την μετασοβιετική εποχή. Στην Ελλάδα μαίνεται από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 μια καλοστημένη επιχείρηση «υβριδικού πολέμου», που στοχεύει να στρέψει την ελληνική κοινωνία ενάντια στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Παράλληλα η Μόσχα προσπάθησε, με απειλές και πράξεις δολιοφθοράς κατά του πατριάρχη Βαρθολομαίου, να εμποδίσει την δημιουργία αυτοκέφαλης Εκκλησίας στην Ουκρανία, την οποία θεωρεί πνευματική της «αποικία». Έχοντας αποτύχει να εκβιάσει τις εξελίξεις, διέκοψε σχέσεις με την Κωνσταντινούπολη, την Αθήνα και με κάθε άλλη Εκκλησία που αναγνώρισε την θρησκευτική χειραφέτηση της Ουκρανίας.
Προσπάθησα, μελετώντας την διαμόρφωση της ρωσικής ορθοδοξίας και την κοσμοθεωρία κράτους και Εκκλησίας στην Ρωσία, να κατανοήσω πώς γεννήθηκε η υπερφίαλη «γεωπολιτική της ορθοδοξίας». Μόλις σήμερα, με την ορθόδοξη «οικουμένη» να κινδυνεύει να διχοτομηθεί, δείχνει ενδιαφέρον για όλα αυτά η ευρύτερη κοινωνία, πέραν του στενού κύκλου του κλήρου, των εκκλησιαστικών ιστορικών και των διπλωματών.
Οι Ρώσοι παραμένουν δέσμιοι της σαγήνης τους για ένα ένδοξο παρελθόν. Μήπως όμως η ψύχωσή τους με την αυτοκρατορική ιδέα και την ισχύ υπονομεύει τελικά την επιρροή τους στον όλο ορθόδοξο κόσμο;
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΝΕΑ, ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ
ΜΕΡΟΣ Α’. ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΦΙΛΟΔΟΞΙΩΝ ΤΗΣ
1. «Οικουμενικό»: Τα προνόμια της Κωνσταντινουπόλεως στο φυγόκεντρο σύστημα της ορθοδοξίας
Η παράδοση αποκέντρωσης και πλουραλισμού στην ρωμαϊκή Ανατολή
Η ισότητα των επισκόπων, η τάξη τιμής των πατριαρχείων και η πενταρχία
Αυτοκράτωρ και Εκκλησία: Η «συμφωνία»
Σχίσματα: Ο κατακερματισμός της ενιαίας χριστιανικής οικουμένης
Η συρρίκνωση της αυτοκρατορίας και το «Μέγα Σχίσμα» ισχυροποιούν τον Οικουμενικό Θρόνο
2. Το θρησκευτικό είναι πάντα και πολιτικό: Εκκλησία, κράτος και εθνική ταυτότητα
Αιρέσεις, η πρώτη εκδήλωση «εθνικού αισθήματος» εντός της Εκκλησίας;
Ανεξάρτητο κράτος και «εθνική Εκκλησία»: Η πορεία προς τον θεσμό της αυτοκεφαλίας
3. Από το Κίεβο ως «μητρόπολη πάσης Ρως» στην Μόσχα ως «Τρίτη Ρώμη»
Η Ρως και το Κίεβο, η «κολυμβήθρα» των Ανατολικών Σλάβων
Η Ρως υπό ξένη κυριαρχία (Μογγόλοι, Λιθουανοί)
Η κρίση στις σχέσεις με την Κωνσταντινούπολη και η Άλωση της «Νέας Ρώμης»
Η Μόσχα κληρονόμος της Ρως και «Τρίτη Ρώμη»
Η «Τρίτη Ρώμη» στην πολιτική της Ρωσικής Αυτοκρατορίας
4. Οι «δύο Ουκρανίες»: Το βάρος της ιστορίας και οι πολλαπλές ταυτότητες
Οί Ρουθήνοι στο μέγα δουκάτο της Λιθουανίας και ο «εκρουθηνισμός» του κράτους
«Gente Ruthenus»: Ρουθήνοι. στην Κοινοπολιτεία
Η Ένωση του Μπρεστ (1596): Η ουνία και ο διχασμός των Ρουθήνων
Οι Κοζάκοι, η αναβίωση της μητρόπολης και η άνθηση της ορθοδοξίας στο Κίεβο
Η εξέγερση του Χμελνίτσκι (1648-1654) και η υποτέλεια στην Ρωσία
Οι «δύο Ουκρανίες»: Ρουθηνία και Νοβορόσια
ΜΕΡΟΣ Β’ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΥΦΑΡΠΑΓΗΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤΕΙΩΝ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ
5. «Η Εκκλησία του κράτους»: Μοχλός εκρωσισμού, όργανο ήπιας ισχύος
Α. Η ΡΩΣΙΚΗ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΩΣ ΜΟΧΛΟΣ ΕΚΡΩΣΙΣΜΟΥ
Οί μεταρρυθμίσεις του Νίκωνα και το ρασκόλ (1666-1667)
Η απορρόφηση της μητρόπολης Κιέβου στην Εκκλησία της Μόσχας
«Εκρωσισμός δια της Εκκλησίας: Γεωργία, Μολδαβία
«Επανένωση» των ουνιτών: Εκρωσισμός μιας «πολιτισμικά ύποπτης» ομάδας
Β. Η ΡΩΣΙΚΗ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΩΣ ΟΡΓΑΝΟ ΗΠΙΑΣ ΙΣΧΥΟΣ
Άγιον Όρος: Το ρωσικό σχέδιο εποικισμού και διεθνοποίησης του Άθωνος
Η Αυτοκρατορική Ορθόδοξη Παλαιστινιακή Εταιρεία
Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και το «βουλγαρικό σχίσμα»
6. Δεν είναι μόνο η Ουκρανία… Πεδία αντιπαράθεσης από το 1917 ως σήμερα
Α. ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟ ΣΤΗΝ ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ
Δημιουργία εθνικών Εκκλησιών στα ανεξάρτητα κράτη
Διασπορά: Διάσταση μεταξύ κανονικού δικαίου και εθνικών παραδόσεων
Η προσπάθεια «μεταφοράς» του πρωτείου στην Μόσχα
Β. ΜΕΤΑΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ
Η αποκατάσταση των εθνικών Εκκλησιών στην Ανατολική Ευρώπη
Διασπορά στην Δυτική Ευρώπη και Αμερική
7. «Η ιστορία είναι το μέλλον»: Η Ορθόδοξη Εκκλησία στον ρωσικό εθνικισμό και κρατική πολιτική
Το εθνικό αφήγημα: Ρως, «τριαδικό έθνος» και αντίσταση στην Δύση
ΕΣΣΔ: Η σκιά της Ρως, οι εθνικισμοί και η «αντίσταση στην Δύση»
Εκκλησία «πάσης Ρως»: «Ρωσικός κόσμος» και φονταμενταλισμός
Πούτιν και πατριάρχης: Η «συμφωνία», οι στόχοι και τα όριά της
8. Η Ελλάδα στην ρωσική γεωπολιτική: Η «ειρηνική επίθεση»
Α. ΓΙΑΤΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΟ ΣΤΟΧΟ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ «ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗΣ»
Ελλαδική Εκκλησία: Ιδιαιτερότητες που την καθιστούν στόχο
Οι συγκρούσεις Φαναρίου-αρχιεπισκόπων χρυσή ευκαιρία για την Ρωσία
Νεοελληνική ρωσοπληξία: Παραλογισμός και επιλεκτική αμνησία
Πούτιν, γέροντες και τηλεμάρκετινγκ: Η διάδοση της «ρωσομανίας»
Β. ΙΣΤΟΡΙΑ, ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ, ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ: ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ «ΕΙΡΗΝΙΚΗΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ»
«Κτίσιμο θέσεων»: Ιστορία, ορθοδοξία και ρωσικά πολεμικά
Άγιον Όρος: Η κλίκα του Πούτιν και η Ρωσική Αθωνική Εταιρεία
Η «Πέμπτη Φάλαγγα»: Συνεργάτες, συνοδοιπόροι και «χρήσιμοι ηλίθιοι»
Η σοβαρότητα του «ρωσικού κινδύνου» για την Αθήνα και το Φανάρι
9. Ουκρανία: Ο αγώνας χειραφέτησης από την Μόσχα
Ο αγώνας για αυτοκέφαλη Ουκρανική Εκκλησία, 1919-1945
Η ανεξαρτησία και το σχίσμα της ορθοδοξίας στην Ουκρανία
Η Επανάσταση του 2014 και ο «ρωσικός κόσμος» ως Pax Russica
Ο πόλεμος του 2014 στην Ουκρανία και το Πατριαρχείο Μόσχας
Αξιολογήσεις
Δεν υπάρχει καμία αξιολόγηση ακόμη.